Ở xứ sở nọ hay là miền đất kia, có một người lính đứng canh tháp đồng hồ ; tòa tháp được khóa kĩ rồi niêm phong bằng một cái ấn, nhưng chỉ ban đêm thôi. Đúng mười hai giờ khuya, anh lính nghe tiếng ai vọng ở tháp xuống : "Này, tên lính !". Anh mới hỏi : "Ai gọi tôi thế ?".
"Ta đây - tà thần" - Vẫn giọng ấy hắt ra sau song sắt - "Chậc, đã ba chục năm nay ta cứ ngồi mà chẳng được ăn uống gì".
"Mi muốn gì bây giờ ?". "Hãy thả ta ra ; và kể từ nay, ta sẽ chiều ý ngươi : Hễ lúc nào ngươi gọi thì ta tới giúp".
Anh lính nghe thế liền xé phong ấn, dỡ khóa mở cửa - quả nhiên có quỷ sứ bay ra khỏi tháp, phóng lên từng không rồi trong chớp mắt đã khuất dạng.
"Chậc", anh lính tự nhủ, "Coi như ta hoàn thành bổn phận, mà đời quân dịch chỉ đáng xu sứt. Sắp tới thế nào cũng ngồi ngục, hoặc bị đem ra pháp trường, thậm chí trói cổ đi dong. Chi bằng trốn luôn còn kịp".
Đoạn, anh vứt súng và bao lưng xuống đất, cắm đầu chạy miết.
Anh lính đi suốt ba ngày rồi, bụng thì đói mà cổ khát cháy, bèn ngồi thụp xuống đường khóc ròng, nghĩ : "Mình khờ thế nhỉ ? Cả chục năm cung phụng sa hoàng, tối ngày chỉ biết no say với ba cân bánh mì. Còn bây giờ tha hồ tự do lại chết đói. Ới lão tà, mi thực quá đáng !". Bỗng không rõ ở đâu, quỷ sứ đứng trước mặt anh lính và bảo :
- Này tên lính, ta thán nỗi gì thế ?
- Đã ba ngày ốm đói thì hỏi không than vãn sao đang ?
- Chớ sầu lo, để ta sửa lỗi ! - Quỷ bèn chạy đi rồi chạy lại, đem rượu và lương thực cho anh lính dùng, rồi dụ anh theo y - Ở trong nhà ta thì ngươi tha hồ sung túc. Cứ ăn uống và vận động thỏa chí, nhưng nhớ săn sóc các con gái ta, ta chỉ yêu cầu ngươi thế thôi - Anh lính ưng thuận, thế là quỷ tóm tay anh và nhấc bổng lên thinh không, đưa tới một đất lạ gọi là Xứ Xa Xôi, nơi có những phòng lát đá trắng.
Lão quỷ có ba đứa con gái dung mạo đều tuyệt trần. Y dặn các con cung phụng anh lính ăn uống thỏa mãn, rồi bay đi tiếp tục gieo tai ương ; ừ, hung thần mà lại. Lão không bao giờ ở yên một chỗ mà đi khắp thế gian rình mò khiến người ta bất an mà phạm tội.
Thế là còn lại anh lính với các tiên nữ váy đỏ, được hưởng cuộc đời xa hoa tới mức quên chết. Duy có điều khiến anh áy náy : Cứ hằng đêm các thiếu nữ đều ra ngoài rồi mất hút đâu không rõ. Anh lính bắt đầu thắc mắc, nhưng các cô làm thinh. "Thôi được !" - Anh tự nhủ - "Đã thế ta lại canh đêm, để xem các người đi đâu".
Và tối đó, anh lính lên giường nằm, nhưng vờ ngủ say, trong tâm khảm nôn nao đợi cái gì sắp xảy ra.
Đồng hồ lặng lẽ trôi, anh lính rón chân bước sang buồng ngủ các thiếu nữ, nhưng dừng ở ngưỡng cửa cúi xuống ghé mắt vào ổ khóa. Chị em váy đỏ soạn ra một tấm thảm thần, trải xuống sàn rồi đạp lên, tức thì hóa bồ câu phi vút qua cửa sổ.
"Kì diệu thay !" - Anh lính nhủ thầm - "Phải thử mới được !". Đoạn, anh chạy vào, cũng làm như thế và hóa làm họa mi đuổi theo họ.
Bầy bồ câu sà xuống thảo địa xanh tươi, còn họa mi nấp ở bụi mận gai đặng quan sát. Bồ câu đi chậm rãi vào rặng cây um tùm, chỗ đấy để sẵn một cái kim ngai.
Chốc sau, đất giời bừng sáng, có cỗ xe cũng bằng vàng bay trên từng không, do sáu con rồng lửa kéo. Ngự trên xe là công chúa Yelena Thông Thái, nhan sắc nàng kiều diễm tới nỗi không bút nào tả xiết. Chỉ biết rằng, nàng bước xuống xe và ngồi vào ngai, rồi gọi từng bồ câu đến bên đặng dạy những phép khôn ngoan khác lạ. Xong đâu đấy, nàng lại lên xe bay đi.
Còn đàn bồ câu cũng rời thảo địa bay các hướng khác nhau, và họa mi lén theo ba chị em bay về buồng ngủ. Bầy bồ câu đỗ xuống thảm hiện nguyên hình thiếu nữ váy đỏ, còn họa mi trở lại làm anh lính.
- Anh ở đâu ra thế ? - Các thiếu nữ hỏi dồn.
- Thưa, tôi vừa theo các cô ra đồng, được chiêm ngưỡng một công chúa kiêu sa cực kì trên ngôi báu, lại nghe công chúa dạy các cô nhiều bí quyết.
- Hừ, anh sống được là may lắm đấy ! Bởi đức công chúa Yelena Thông Thái quyền phép vô biên. Lỡ như ngài mang quyển sách ma thuật theo thì anh bị phát giác ngay, tới lúc đó không tránh khỏi cái chết thương tâm. Hãy coi chừng, anh lính ạ ! Chớ ra đồng nữa, và cũng đừng thóc mách thêm về đức Yelena Thông Thái, kẻo bay mất cái đầu càn quấy đấy.
Dù vậy anh lính không nản lòng, chóng bỏ ngoài tai cái lời răn đó, bèn đợi đêm sau lại đạp thảm biến ra chim họa mi. Họa mi lại bay ra đồng nấp trong bụi mận gai, đặng chiêm ngưỡng Yelena Thông Thái và thầm ái mộ mĩ dung cao khiết của nàng, nhủ rằng : "Giá mà được người vợ như thế thì thực đời không mong gì hơn. Đã vậy phải bám theo xem nàng hiện sống ở đâu".
Lúc Yelena Thông Thái rời ngai lên xe đặng dong về ngự cung huyền diệu, họa mi bèn lén bay theo. Khi công chúa nhập cung, các nhũ mẫu và nô tì chạy ra đón, đỡ tay nàng dìu vào buồng hoa. Thế là họa mi bay ra thượng uyển, chọn một cây xinh nhất ngay dưới cửa sổ buồng ngủ của công chúa, cứ đậu trên cành hót véo von. Những âm giai da diết tới nỗi công chúa suốt đêm không sao chợp mắt được, bởi nàng rất muốn nghe.
Ngay khi giời hồng thức giấc, Yelena Thông Thái đã gọi to :
- Bớ nhũ mẫu nô tì, mau ra vườn bắt cho ta con họa mi !
Thế là bọn nhũ mẫu và nô tì túa ra vườn, đua nhau đuổi bắt họa mi. Đúng là, đàn bà có khác !
Họa mi cứ truyền hết bụi này sang bụi nọ, chỉ quanh quất ở đấy, ấy thế không ai tóm được.
Phần công chúa vì sốt ruột quá cũng lao ra bắt họa mi. Lúc nàng ra đến bụi cây, chim bèn đứng yên trên cành, khép cánh, như thể đang đợi. Công chúa cả mừng, liền với tay đỡ lấy chim, đem vào cung nhốt trong lồng vàng và treo trong buồng ngủ.
Khi ngày tàn, vầng dương cũng lặn, Yelena Thông Thái lại bay ra đồng xanh và quay về. Nàng từ từ cởi mũ, trút xiêm y rồi lên giường nghỉ. Họa mi ngắm thân thể ngà ngọc của nàng, ngưỡng mộ tới mức sững sờ trước vẻ đẹp cao khiết ấy. Nên ngay khi công chúa say giấc nồng, họa mi bèn hóa con ruồi, bay khỏi lồng vàng, ngã xuống sàn để trở lại làm người tráng đinh. Anh lặng lẽ lại giường ngắm mĩ nhân cho tỏ, không nén được lòng bèn chạm môi mình vào môi nàng. Thế là công chúa bừng giấc, nhưng nhanh như cắt anh hóa lại làm ruồi.
Yelena Thông Thái mở mắt, đảo khắp xung quanh nhưng không thấy ai cả. "Chắc chỉ là chiêm bao thôi !" - Nàng tự nhủ, rồi trở mình và chóng thiếp đi. Còn anh lính thì sốt sắng lắm, đã thử đến ba lần, mà lần nào công chúa cũng thiếp đi rồi sực tỉnh vì nụ hôn.
Nhưng lần thứ ba, công chúa ra khỏi giường và nói : "Có sự gì lạ thường lắm, ta phải nhờ quyển sách ma thuật mới được". Thế là nàng giở sách ma thuật ra và lập tức phát hiện rằng con họa mi trong lồng vàng không phải chim bình thường, mà là một binh sĩ trẻ.
- A, đồ đê tiện ! - Yelena Thông Thái quát lớn - Hãy ra khỏi lồng ! Vì trò giảo trá này, ngươi phải trả giá bằng cả tính mạng.
Thế là họa mi phi ra khỏi lồng, rớt xuống sàn và hiện nguyên hình người tráng đinh. Anh lính quỳ mọp dưới chân công chúa và cầu xin nàng sá miễn.
"Tên bỉ lậu, tội ngươi không đáng khoan thứ !" - Yelena Thông Thái đáp trả rồi thét đao phủ đem anh lính đi xử trảm.
Bỗng từ đâu xuất hiện một cự nhân lực lưỡng đem theo cây rìu và một cái thớt. Đoạn, gã vật anh lính xuống đất, ấn cái đầu càn quấy vào thớt rồi giơ rìu. Vậy là chỉ chờ công chúa vẫy khăn thì cho cái đầu táo tợn lăn lông lốc !
"Xin thương xót, hỡi công chúa yêu kiều !" - Anh lính nói trong nước mắt - "Hãy cho tôi ca lần chót !".
Và anh lính bắt đầu ngâm một bài bi ai, sầu thảm tới nỗi Yelena Thông Thái cũng bật khóc. Nàng đổi lòng thương cho số phận người trượng phu, bèn bảo anh rằng :
- Ta kì hạn cho anh trong vòng mười tiếng phải trốn cho kĩ đừng để ta bắt gặp. Nếu anh thắng, ta sẽ cưới anh ; còn như anh làm không xong, thời ta hạ lệnh xử trảm anh đấy.
Anh lính bèn rời cấm cung, lang thang vào rừng rậm. Bất giác, anh ngồi thụp dưới bụi cây, nghĩ vẩn vơ thế nào lại gọi : "Bới lão tà, chỉ vì mi mà ta ra nỗi này !". Ngay lúc đó, quỷ sứ lại hiện trước mặt anh :
- Này tên lính, còn mưu cầu gì nữa ?
- Hầy ! - Anh lính than - Ta chết tới nơi rồi ! Biết trốn đâu khỏi Yelena Thông Thái ?
Hung thần bèn giậm chân xuống nền đất ẩm và hóa thành con chim ưng lông xám.
- Tên lính này, cứ leo lên lưng ta ! Để ta đưa ngươi lên giời.
Anh lính bèn lên lưng hắn mà ngồi. Chim ưng phi vút lên cao, lẫn vào hàng hàng lớp lớp mây mù.
Đã năm tiếng trôi qua. Yelena Thông Thái giở quyển sách ma thuật ra, thấy hết sự tình như thể nắm trong lòng bàn tay. Nàng bèn thét to :
- Hỡi chim ưng, ngươi có lượn khắp trời cũng không thoát nổi ta đâu !
Thế là chim ưng sà xuống đất. Anh lính hoang mang vô cùng :
- Biết xoay xỏa thế nào ? Trốn ở đâu cho được ?
- Hẵng khoan - Lão quỷ điềm tĩnh - Còn cách mà.
Bỗng quỷ lại gần vả anh lính một cái, biến anh thành cây kim, còn y lại hóa con chuột. Chuột ngậm chặt kim trong răng, lẻn vào cung tìm cuốn sách ma thuật, bèn gài vào đó.
Năm tiếng nữa trôi qua. Yelena Thông Thái lại giở sách ra xem, nhưng tìm mãi mà không thấy gì. Công chúa nổi thịnh nộ liệng luôn sách vào lò đang cháy. Thế là kim rơi khỏi sách, rớt xuống sàn và hiện nguyên hình anh lính. Yelena Thông Thái mới nắm lấy tay anh.
- Tôi thật giảo trá - Anh lính nói - Vậy là đôi ta đều giảo trá !
Thế là họ không chần chừ nữa, bèn kết hôn và sống hạnh phúc bên nhau trọn đời.
