Có một điều rất thú vị mà không phải ai cũng biết, đó là nước Nga không phải chỉ có duy nhất một Kremli tại thủ đô Mát-cơ-va mà còn có rất nhiều địa phương có công trình kiến trúc này. Và một điều còn thú vị hơn, đó là tại thành phố Tobolsk – thuộc tỉnh Tuymen còn tồn tại – không chỉ có Kremli duy nhất của toàn vùng Xibia – mà còn có một quảng trường mang tên “Quảng trường Đỏ”. Lý do chính là tại nơi đây, cách đây hàng trăm năm, là thủ phủ của toàn vùng Xibia, trải dài từ dãy U-ran cho tới bờ biển Thái Bình Dương, từ khi ấy nó đã mang trong mình sứ mệnh trung tâm hành chính, văn hóa, tôn giáo và kinh tế của vùng, là nơi ghi dấu sự khởi đầu, phát triển của người Nga tại Châu Á, là cánh cửa của Phương Đông khi vào Nga. Sẽ là một thiếu sót to lớn đối với những ai tìm hiểu về Xibia mà lại không biết gì về thành phố xinh đẹp này.
Ảnh chụp mùa đông năm 2009 do M.A. Medvedev khi ấy là tổng thống Nga chụp trên máy bay
Câu chuyện về Tobolsk của chúng tôi bắt đầu sau chuyến đi hơn 250km từ thành phố Tyumen trong chương trình khóa học hè với chủ đề “Mở ra Xibia”. Với những ai ở Nga, mà không có “vinh dự” được học tập hay sinh sống ở mảnh đất Xibia này, có lẽ sẽ không thể tưởng tượng hết được cái sự vĩ đại của Nước Nga, bởi lẽ với Tyumen, Tobolsk là thành phố gần nhất – rất gần, chỉ vẻn vẹn 250 km mà thôi. Chính trên hành trình đó, chúng tôi đã tận mắt được nhìn thấy thiên nhiên hùng vĩ và bát ngát của Nga. Và khi đến được Tobolsk sau hơn 4 giờ, chúng tôi bắt đầu trải nghiệm của mình, và kể lại cho các bạn nghe ngay sau đây.
Nhà thờ Sophia - Assumption, trung tâm hành lễ, nhà thờ chính thống giáo cổ nhất Xibia, là trung tâm cai quản phần hồn của vùng Xibia
Tobolsk là một trong những thành phố đầu tiên của người Nga tại Xibia, lịch sử của thành phố bắt đầu vào mùa xuân năm 1587 – tức là thành phố sẽ kỉ niệm lễ sinh nhật thứ 430 của mình vào đầu năm sau. Việc thành lập thành phố - khi ấy chỉ là một ngôi làng – là kết quả từ những chiến thắng của người Nga, với thủ lĩnh là Ermac và những người lính Cô-dắc của ông với Hãn quốc Xibia, đánh dấu quá trình thực dân hóa của Đế chế Nga đối với vùng đất giàu tài nguyên này.
Trung tâm thương mại Âu - Á, nơi từng được mệnh danh là nơi ở của những người giàu nhất Xibia
Chỉ sau ngày thành lập 3 năm, vào năm 1590 thành phố trở thành “Thủ đô của Xibia” và đến thời cải cách của Pi-ốt Đại đế năm 1708, nó trở thành trung tâm hành chính của Tỉnh Xibia – với địa giới bắt đầu từ vùng U-ran trải dài tới vùng Alaska – mảnh đất mà sau này đã bị Nga “bán lại” cho Mĩ. Chính tại nơi này, người ta đã dựng lên Kremli Tobolsk và “Quảng trường Đỏ” - nơi ở của Toàn quyền Xibia cùng người đứng đầu giáo hội chính thống giáo Nga của toàn vùng Xibia.
Ngai vàng ở chính giữa chưa từng có người ngồi, bởi lẽ nó chỉ dành cho Hoàng đế của Nga, bên cạnh nó ở góc phải là ghế ngồi cho quan Tổng đốc - toàn quyền Xibia
Thành phố cũng là nơi sinh ra nhà hóa học thiên tài – Men-đê-lê-ép và cũng là nơi ông sống khi nghỉ hưu. Tại nơi này chúng tôi mới biết được rằng thời đi học, mặc dù có bố là hiệu trưởng trường trung học, nhưng nhà hóa học của chúng ta có kết quả học tập tương đối kém, hầu hết là điểm 3, chỉ có rất ít điểm 4 và 5. Chính vì thế mà sau giờ học, ông thường được các thầy giáo phụ đạo thêm bằng các bạn. Vậy nhưng đến khi học lên đại học, tài năng của ông tự nhiên bột phát, ông học xuất sắc nhiều môn, trong đó đặc biệt giỏi là môn hóa học, rồi trong thời gian làm giáo sư, ông đã cho xuất bản cuốn sách về của mình, mà trong đó có bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học – một người bạn của bất kì ai học tập môn hóa.
Bảng điểm thời còn là học sinh của Men-đê-lê-ép
Nơi đây còn lưu giữ những kỉ niệm về “Những người Tháng Chạp” – một sự kiện lịch sử mà mọi người yêu lịch sử Nga đều biết. Đó là vào năm 1818, những người trí thức, tiến bộ, trong đó có cả những công tước Nga, những con người còn rất trẻ đã tiến hành cuộc đảo chính nhằm lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế tại Nga, mục đích của học là lập nên nền cộng hòa, hoặc chí ít là nền quân chủ lập hiến, tuy nhiên, những hoài bão cách mạng thất bại, một bộ phận trong số họ thoát án tử hình, va bị đày đến vùng Xibia lãnh lẽo, mà chủ yếu là ở Tobolsk, bỏ lại những người vợ xinh đẹp của mình, câu chuyện của họ đã được những nhà làm phim Xô-viết dựng thành bộ phim nổi tiếng « звезда пленительного счастья». Chính những người này đã có những cống hiến to lớn vào sự phát triển của mảnh đất lưu đày họ, và những di tích còn lại luôn được người dân lưu giữ, như một sự biết ơn, cũng như đánh giá cao sự dũng cảm, vĩ đại của những người cách mạng trẻ tuổi.
Phòng Thụy Điển - được xây dựng theo kiến trúc Thụy Điển, do chính những người lính Thụy Điển xây dựng đầu thế kỉ 18
Tobolsk không to lớn, không hoành tráng được như Mát-cơ-va, nhưng nó đã đóng một vai trò to lớn trong lịch sử của nước Nga, và những dấu ấn mà thời gian để lại cho nó sẽ là những chứng nhân của câu chuyện dựng nước, giữ nước của dân tộc Nga. Hành trình khám phá nước Nga sẽ càng trở nên sống động và trọn vẹn với những ai từng có một lần đặt chân lên mảnh đất cố đô Xibia này, chỉ cần một ngày là các bạn có thể tham quan hết toàn bộ Kremli với “Quảng trường Đỏ”. Hãy đến với Tobolsk trong chuyến khám phá Xibia của bạn, tôi chắc chắn đó không bao giờ là một quyết định không sáng suốt.
